Waarom ik geen creationist ben

Schepping en evolutie gaan volgens mij niet samen. Eerder heb ik al eens uitgelegd waarom niet. Ik geloof dus niet in de evolutietheorie als verklaring voor het ontstaan van mensen en de verschillende soorten dieren en planten. Evenmin geloof ik in een oerknal.

Nu is mij de laatste tijd iets opgevallen. Laat je in discussies weten dat je de evolutietheorie niet als bewezen feit wilt accepteren? Dan wordt als vanzelf aangenomen dat je dus een creationist bent.

Alsof er maar twee smaken zijn: evolutionisme of creationisme.

Nu geloof ik inderdaad in de schepping, zoals de Bijbel die leert. God schiep hemel en aarde en alles wat leeft in zes dagen. Adam en Eva hebben echt bestaan en waren echt de allereerste mensen, zonder voorouders. Ze hebben echt van de verkeerde boom gegeten en daarom zijn al hun nakomelingen nu besmet met de erfzonde.

Maar dit is niet wat er meestal bedoeld wordt met de term creationisme. Een creationist is iemand die een stap verder gaat. Hij wil via wetenschappelijke methodes proberen te bewijzen dat wat de Bijbel over de schepping leert, klopt.

Creationisten maken op 2 belangrijke punten vaak dezelfde fout als evolutionisten.

En daar heb ik dus net zomin vertrouwen in als in evolutionisme. Waarom? Omdat creationisten op twee belangrijke punten vaak dezelfde fout maken als evolutionisten.

• Ze houden te weinig rekening met menselijke beperkingen.
• Ze hebben de neiging de wetenschap te laten heersen over de Bijbel.

Als christen geloof ik dat God oneindig ver boven ons mensen verheven is. Daarom is het voor mensen per definitie onmogelijk om Gods werk volledig te doorgronden. Bovendien, als gereformeerd christen geloof ik dat de mensheid door de zondeval diep is aangetast. Onze natuur is radicaal bedorven. We zijn nog altijd op zoek naar absolute waarheid, goedheid en schoonheid. Maar we zijn niet langer in staat die in eigen kracht ook te vinden. Onze zondige natuur brengt ons steeds weer op dwaalsporen.

Dat heeft consequenties voor wetenschapsbeoefening. Wetenschap levert ons veel nuttige en ware kennis op. Maar onze wetenschappelijke kennis zal altijd beperkt blijven en vol fouten zitten.

Dat geldt voor creationisten evengoed als voor evolutionisten. Beiden hebben sterk de neiging om te beweren dat je alleen maar simpelweg de bewijzen hoeft te accepteren om hun theorieën te aanvaarden. Maar zo werkt het niet. Wetenschappelijke bewijzen moeten geïnterpreteerd worden. Dat gebeurt op basis van theorieën en vooronderstellingen. En die zitten vol fouten.

Immers, wij als zondige mensen maken van nature continu fouten. En onze vooronderstellingen zitten vol leugens, omdat we van nature liever de leugen geloven dan de waarheid.

En dus zitten onze interpretaties van wetenschappelijke bewijzen ook vol fouten en leugens.

En daar komt dan nog bij dat niemand van ons aanwezig geweest is bij de schepping. We kunnen die niet observeren. We kunnen die niet herhalen. We kunnen alleen op basis van aannames en theorieën terug redeneren.

Volgens mij betekent dat dat we via de wetenschap nooit iets met zekerheid over het ontstaan van de schepping kunnen zeggen. Omdat we nooit weten of onze aannames wel kloppen.

Niet alleen het evolutionisme heeft te maken met deze beperkingen. Het creationisme is om dezelfde redenen even gebrekkig en onbetrouwbaar als elke andere vorm van wetenschapsbeoefening.

Creationisten gaan gemakkelijk op hun theorieën vertrouwen in plaats van op de Bijbel.

Maar wie dat niet inziet, loopt gevaar de wetenschap meer gezag toe te kennen dan de bijbel. Creationisten gaan, net als evolutionisten, gemakkelijk zo sterk vertrouwen op hun wetenschappelijke theorieën, dat ze hun scheppingsgeloof daarop gaan bouwen, in plaats van op de Bijbel.

Dat is riskant. Want wat doe je dan als je creationistische theorieën toch niet blijken te kloppen?

Ik denk dat dit het gevaar is dat zogenaamde theïstisch-evolutionisten signaleren. Het idee dat schepping en evolutie samen kunnen gaan en ook samen moeten gaan, wordt de laatste weken weer sterk gepromoot. Het argument is: jongeren die leren dat alleen de schepping waar is, raken hun geloof kwijt als ze later ontdekken dat de schepping wetenschappelijk onhoudbaar is.

Maar waarom zou je bij zo’n ontdekking je geloof kwijt moeten raken? Volgens mij hoeft dat helemaal niet te gebeuren als je geleerd hebt dat wetenschap niet het laatste woord heeft.

En daarom is het dus zo belangrijk dat je het geloof dat God de wereld geschapen heeft niet baseert op wat het creationisme leert, maar op wat de Bijbel leert.

Daarmee bedoel ik niet dat de wetenschappelijke inspanningen van creationisten geen zin hebben. Het is altijd goed om de schepping te bestuderen. En als dat kan helpen om scepsis te kweken tegenover het evolutionisme, dan graag! Maar blijf alsjeblieft ook sceptisch tegenover het creationisme zelf. Zoals tegenover elke vorm van wetenschap.

Trouwens, is scepsis ook niet een wetenschappelijke deugd? Als wetenschappers alles wat de wetenschap op dit moment leert als absolute waarheid zouden aanvaarden, komt de wetenschap niet verder meer. Je moet vragen blijven stellen om nieuwe antwoorden te kunnen vinden.

Natuurlijk geldt dat ook voor de theologie, voor het bestuderen van de Bijbel. Ook daar leidt het stellen van vragen bij gangbare verklaringen en interpretaties tot nieuwe, diepere inzichten. Maar dat moet wel gebeuren binnen een duidelijk kader: de bijbel is Gods Woord. De Bijbel is onfeilbaar en betrouwbaar. De Bijbel heeft altijd het laatste woord.

Daarmee is de Bijbel betrouwbaarder dan wetenschap.

En daarom geloof ik liever wat de Bijbel zegt over het ontstaan van de schepping, dan wat de wetenschap zegt. Wetenschappers zijn er niet bij geweest, maar God wel. Wetenschappers moeten het doen met aannames en theorieën, maar God vertelt uit eigen ervaring.

Natuurlijk levert de Bijbel geen kant en klare antwoorden op alle vragen die wetenschappers stellen. Vertrouwen op de Bijbel maakt wetenschap niet overbodig. Maar het geeft wel antwoorden op vragen waar wetenschappers nooit een antwoord op kunnen geven.

En het geeft ontspanning. Want stel dat de wetenschap het laatste woord had. Dan zou ik mij uitgebreid moeten gaan verdiepen in alle evolutionistische en creationistische theorieën om tot een oordeel te komen. Dan zou ik moeten kiezen wie gelijk heeft.

En dat is nu net de reden waarom evolutionisten je meteen als creationist beschouwen als je het evolutionisme afwijst. Voor hen heeft de wetenschap inderdaad het laatste woord. Ze kunnen zich niet voorstellen dat je het evolutionisme om andere dan wetenschappelijke argumenten afwijst. Zij denken: als je de wetenschappelijke argumenten van het evolutionisme niet gelooft, dan geloof je dus wel de wetenschappelijke argumenten van het creationisme.

Omdat de Bijbel het laatste woord heeft, hoef ik niet te kiezen tussen evolutionisme of creationisme.

Maar ik ben geen natuurwetenschapper en heb dus niet de kennis om verantwoord een keus te maken tussen evolutionistische of creationistische argumenten.

Gelukkig heeft niet de wetenschap, maar de Bijbel het laatste woord. Ik hoef zo’n keus dus niet te maken. De Bijbel vertrouwen is voor mij genoeg, wat wetenschappers ook zeggen. Of het nu evolutionisten zijn of creationisten.