Er is de laatste tijd onder christenen uit de gereformeerde gezindte weer veel discussie over de verhouding tussen schepping en evolutie. Zelfs onder theologen en natuurkundigen die graag als orthodox-gereformeerd beschouwd worden, zijn er steeds meer die de evolutietheorie zo overtuigend vinden, dat ze een poging willen doen die in harmonie te brengen met de bijbelse leer over de schepping.
Aan de andere kant worden er ook pogingen gedaan om deze ontwikkeling een duidelijk halt toe te roepen. Binnen de Canadese zusterkerken van de GKV is bijvoorbeeld een officieel voorstel gedaan om artikel 14 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis zo aan te passen dat expliciet wordt uitgesproken dat Adam door God geschapen is als eerste mens, zonder dierlijke of halfmenselijke, evolutionaire voorouders.
Inderdaad concentreert de discussie zich op het moment vooral op dat punt: is Adam het product van evolutie of niet? Sommigen willen beweren dat de schepping van Adam, zoals Genesis dat vertelt, niet meer geweest is dan het moment dat God het evolutieproces van de mens voltooide. Dat zou Hij dan gedaan hebben door de mens een moreel besef te geven en de mogelijkheid om een relatie met Hem aan te gaan of ervoor te kiezen dat niet te doen.
Als je deze visie aanvaarDt, doemen er grote problemen op
Maar als je deze visie aanvaardt, doemen er grote problemen op. In de eerste plaats stuit je dan op het Schriftgezag. Geloven we nog wel wat de bijbel zegt? Mag de bijbel nog zichzelf uitleggen? Of onderwerpen we de bijbel aan de natuurwetenschappen? Moeten die bepalen wat in de bijbel wel en niet geloofd kan worden zoals het er staat?
In de tweede plaats komen op deze manier meteen de kernpunten van waar het in het evangelie om draait op losse schroeven te staan. Want als je aanvaardt dat er aan Adam een hele lijn van dierlijke en halfmenselijke voorouders voorafgegaan is, dan moet je ook accepteren dat de schepping ook toen al grote gebreken kende. De dood is dan niet pas bij de zondeval gekomen. Pijn, verdriet, ellende, allerlei kwaad: het zat dan vanaf het begin in de schepping ingebakken. En inderdaad is dat wat dit soort theologen nu met zoveel woorden ook leren. Door de zondeval zou niet de lichamelijke dood in de wereld zijn gekomen, maar alleen een geestelijke dood. Maar dat is lijnrecht in strijd met de bijbelse hoofdlijn van schepping via zondeval naar verlossing en herschepping. Bijvoorbeeld: waarom zou Christus om ons te verlossen van de zonde lichamelijk voor ons hebben moeten sterven, als de lichamelijke dood geen straf was op de zonde? En: als de schepping vanaf het begin al kwaad kende, is dan niet God zelf verantwoordelijk voor dat kwaad, in plaats van de mens? En als kwaad bij de schepping hoort, waarom moet er dan een nieuwe, herstelde schepping komen?
Natuurlijk is de grote vraag waarom theologen en natuurwetenschappers van orthodox-gereformeerde oorsprong zo gemakkelijk de ogen sluiten voor deze problemen en zich laten overtuigen door de heersende consensus van de evolutietheorie. Is die theorie nu werkelijk zo overtuigend? Zijn de claims wat betreft de oerknal en de evolutionaire oorsprong van de mens nu echt onontkoombaar?
Ik geloof daar niets van.
Het kan best zijn dat er veel waars en onweerlegbaars in het evolutiemodel zit. Ik ben geen natuurwetenschapper, dus ik kan dat niet beoordelen. Ik neem het dus maar aan. Maar van één ding ben ik overtuigd: dit model kan alleen maar beschrijven hoe evolutie op dit moment werkt. Het is pertinent onmogelijk om op basis van dit model feitelijke uitspraken te doen over wat duizenden jaren geleden gebeurd is. Laat staan miljoenen jaren.
Er is niemand bij geweest
Waarom? Omdat daar niemand bij geweest is. Omdat je nu geen experimenten kunt doen om wat toen gebeurd is te herhalen. Natuurwetenschap is alleen mogelijk op basis van de aanname dat natuurwetten constant zijn. Dat ze nooit veranderen. Dat in de natuur alle dingen altijd gewerkt hebben zoals ze nu nog steeds werken. Maar hoe weten we of die aanname juist is? Dat weten we gewoon niet.
Integendeel. De bijbel geeft een aantal aanwijzingen dat er momenten geweest zijn dat er in de natuur dingen drastisch gewijzigd zijn. Allereerst natuurlijk de zondeval. Tot die tijd was de schepping goed. Daarna niet meer. Dood en bederf deden hun intrede. Het zou zomaar kunnen dat ook de natuurwetten op dat moment veranderden. Bovendien is er een zondvloed geweest. De bijbel meldt uitdrukkelijk dat er ook daarna een aantal dingen anders waren dan bij de schepping. Toen de mens geschapen werd, mocht hij alleen zaaddragend gewas en vruchten eten (Genesis 1:29). Na de zondvloed ook het groene gewas en vlees (Genesis 9:3). Bovendien zou de levensduur van de mens drastisch naar beneden gaan (Genesis 6:3). Vooral dat laatste is een aanwijzing dat er toen misschien iets fundamenteel veranderd is in de natuur. Dat er voor veroudering en bederf opeens andere wetten of omstandigheden golden. En daar komt nog bij dat pas na de zondvloed voor het eerst gesproken wordt van seizoenen, van zomer en winter (Genesis 8:22).
Het evolutiemodel kan direct ingrijpen van God niet uitsluiten
Ik geef toe: dit zijn te weinig gegevens om daar een alternatief verklaringsmodel op te baseren. Maar waar het me om gaat is dit: je kunt vanuit de evolutietheorie wel terug gaan redeneren en dan uitkomen bij een oerknal. Maar een dergelijk model kan op geen enkele manier uitsluiten dat er tussen die denkbeeldige oerknal en nu een moment geweest is of momenten geweest zijn dat God direct heeft ingegrepen.
Daarom houd ik me aan wat de bijbel leert: God heeft de aarde uit niets geschapen. God heeft de mens uit stof geschapen, zonder evolutionaire voorouders. Toen Adam geschapen werd, was hij een volwassen man. Als je hem zag, zou je niet denken dat hij nog maar enkele ogenblikken oud was. Waarschijnlijk is het met de aarde net zo. Je zou misschien niet denken dat hij nog maar zesduizend jaar oud is. Maar waarom zou het zo niet kunnen zijn?
Ben ik naïef? Bij God is alles mogelijk. Zijn werk onderwerpen aan wat de moderne wetenschap wel of niet mogelijk acht, dat is pas naïef!
“Maar waar het me om gaat is dit: je kunt vanuit de evolutietheorie wel terug gaan redeneren en dan uitkomen bij een oerknal.”
Dit is altijd zo’n typerende zin waaruit je meteen kunt afleiden dat iemand geen flauw benul heeft waar hij het over heeft. Laten we het er, wat deze zin betreft, maar op houden dat als als je de uitdijing van het heelal terug redeneert dat je dán bij de oerknal uitkomt. Maar als jij een betere verklaring hebt voor deze uitdijing dan horen we het graag! Oh wacht… “Ik ben geen natuurwetenschapper, dus ik kan dat niet beoordelen.” Waarom dan toch zo’n onzinnig blog schrijven, Gerrit?
Zo kan ook dit hele artikel linea recta in de prullenbak gegooid worden, wat het staat bol van dit soort dommigheden, drogredeneringen en foutieve aannames.
“Gerrit Veldman (1975) studeerde geschiedenis in Utrecht en haalde vervolgens zijn eerste-graads onderwijsbevoegdheid.” Oh boy, is het tegenwoordig al zó slecht gesteld met het niveau van het lerarenonderwijs? Blijf lekker bij je leest, Gerrit. Natuurwetenschappen, biologie en abiogenese zijn duidelijk niet jouw sterke kanten!
Ik geef meteen toe dat de zin waar jij over valt een (te) grote simplificatie is. Maar als je op basis daarvan meteen mijn hele verhaal naar de prullenbak wilt verwijzen, dan lijkt me dat nogal flauw. Ik ben inderdaad geen natuurwetenschapper en wat ik hier schrijf, heeft ook geen enkele natuurwetenschappelijke pretentie.
Ga liever in op de kern van mijn verhaal: dat theorieën over het ontstaan van het heelal of het leven op geen enkele manier kunnen bewijzen wat er in het verleden daadwerkelijk gebeurd is, omdat ze niet kunnen uitsluiten dat God direct heeft ingegrepen. Dat is geen natuurwetenschappelijke kwestie, al willen natuurwetenschappers graag beweren van wel. Het is gewoon een kwestie van gezond verstand.
Wat ik op noem is slechts één voorbeeld van de vele fouten die je in dit blog maakt, Gerrit. Dus ja, je hele artikel kan de prullenbak in. Maar ik wil het wel eens stap voor stap met je doornemen:
“Geloven we nog wel wat de bijbel zegt? Mag de bijbel nog zichzelf uitleggen? Of onderwerpen we de bijbel aan de natuurwetenschappen? Moeten die bepalen wat in de bijbel wel en niet geloofd kan worden zoals het er staat?”
Hier gaat het bij jou natuurlijk al mis en hierdoor verlies jij de rationaliteit al uit het oog; de angst wat van jouw wereldbeeld wel kan blijven bestaan en wat niet. Jij wil graag dat de bijbel de leidraad van jouw leven is, dus als hier aan getornd wordt, valt jouw wereldbeeld uit elkaar. Sorry Gerrit, maar dat is niet mijn probleem, noch dat van de wetenschap. De wetenschap kijkt naar feiten. En als die feiten niet overeenkomen met jouw wereldbeeld, dan heeft de wetenschap daar een broertje dood aan. Jij wil dat de wetenschap zich aanpast aan jouw wereldbeeld. Dat gaat simpelweg niet gebeuren.
“Want als je aanvaardt dat er aan Adam een hele lijn van dierlijke en halfmenselijke voorouders voorafgegaan is, dan moet je ook accepteren dat de schepping ook toen al grote gebreken kende. De dood is dan niet pas bij de zondeval gekomen. Pijn, verdriet, ellende, allerlei kwaad: het zat dan vanaf het begin in de schepping ingebakken.”
Klopt. Vind je dit moeilijk te accepteren? Ik soms ook. Maar toch is het wat het is.
“En: als de schepping vanaf het begin al kwaad kende, is dan niet God zelf verantwoordelijk voor dat kwaad, in plaats van de mens?”
Laat Ons mensen maken naar Ons beeld? Zit de opstandigheid, de wil om ongehoorzaam te zijn dan ook in God? Interessante vraag 😉
“Bijvoorbeeld: waarom zou Christus om ons te verlossen van de zonde lichamelijk voor ons hebben moeten sterven, als de lichamelijke dood geen straf was op de zonde?”
Jouw wereldbeeld. Jouw probleem.
“Zijn de claims wat betreft de oerknal en de evolutionaire oorsprong van de mens nu echt onontkoombaar?
Ik geloof daar niets van.”
Op basis waarvan geloof je hier niets van?
“Maar van één ding ben ik overtuigd: dit model kan alleen maar beschrijven hoe evolutie op dit moment werkt. Het is pertinent onmogelijk om op basis van dit model feitelijke uitspraken te doen over wat duizenden jaren geleden gebeurd is. Laat staan miljoenen jaren.”
Op basis waarvan acht jij dit pertinent onmogelijk?
Heb je het fossielenbestand wel eens bestudeerd? Kennis genomen van genetica? Oh nee, je bent geen natuurwetenschapper. Je kunt heel goed uitspraken doen over miljoenen jaren geleden op grond van al het bewijsmateriaal dat voorhanden is.
“Waarom? Omdat daar niemand bij geweest is. Omdat je nu geen experimenten kunt doen om wat toen gebeurd is te herhalen.”
Dat kan wel. Peper-en-zout-mot.
“Natuurwetenschap is alleen mogelijk op basis van de aanname dat natuurwetten constant zijn. Dat ze nooit veranderen. Dat in de natuur alle dingen altijd gewerkt hebben zoals ze nu nog steeds werken. Maar hoe weten we of die aanname juist is? Dat weten we gewoon niet.”
Omdat natuurwetten tot nu toe altijd constant zijn gebleken. Er is momenteel geen enkele reden om aan te nemen dat natuurwetten niet constant zijn. Wetenschap doet het met dingen die we weten. Als jij kunt aantonen dat natuurwetten niet constant zijn, dan zullen ze er echt wel opnieuw naar gaan kijken. Vooralsnog is er echter geen enkele reden om aan te nemen dat het niet zo is.
“Bovendien is er een zondvloed geweest.”
Er is geen bewijs voor het feit dat de zondvloed zou hebben plaatsgevonden.
“Maar waar het me om gaat is dit: je kunt vanuit de evolutietheorie wel terug gaan redeneren en dan uitkomen bij een oerknal.”
Waarom heb je deze zin nog niet aangepast? Je zet jezelf wel vrij dom neer met deze zin. Elke ongelovige die dit blog leest zal je pagina direct wegklikken en je niet serieus nemen. Ik zou dit echt aanpassen in “als je de uitdijing van het heelal terug redeneert, kom je uit bij de oerknal”.
“Maar een dergelijk model kan op geen enkele manier uitsluiten dat er tussen die denkbeeldige oerknal en nu een moment geweest is of momenten geweest zijn dat God direct heeft ingegrepen.”
Dat klopt gedeeltelijk. In zijn boek “Het Heelal” houdt Stephen Hawking deze mogelijkheid nog open, maar in zijn laatste boek “Het Grote Ontwerp” stelt hij dat de zwaartekracht de scheppende kracht is.
“Daarom houd ik me aan wat de bijbel leert: God heeft de aarde uit niets geschapen. God heeft de mens uit stof geschapen, zonder evolutionaire voorouders. Toen Adam geschapen werd, was hij een volwassen man.”
Dat is je goed recht, hoewel ik het voor een volwassen man vrij kinderachtig vind om je hoofd in het zand te steken en net te doen alsof die wetenschappelijke feiten er niet zijn die jouw wereldbeeld weerspreken. Want dat is uiteindelijk toch wat dit blog is. Je doet net alsof bepaalde wetenschappelijke feiten niet mogelijk zijn (je gelooft er niets van) maar je biedt geen enkel wetenschappelijk tegenwicht op grond waarvan je deze feiten weerlegt. Je geeft zelf toe geen natuurwetenschapper te zijn. Ik snap met de beste wil van de wereld niet waarom je dan toch zo’n blog schrijft. Je laat vooral zien dat je je kop in het zand steekt. Dat mag, maar dat maakt je als discussiepartner niet serieus te nemen bent.
“Maar waarom zou het zo niet kunnen zijn?”
Omdat er wetenschappelijk niets is dat er op wijst dat het zo is.
Dit vond ik overigens wel de mooiste drogredenering:
“Omdat daar niemand bij geweest is. ”
Jij was er wel bij toen God het heelal schiep? LOL 😀
Jij vindt dat ik drogredeneringen gebruik? Dat lijkt me een geval van de pot die de ketel verwijt.
Jij gaat uit van jouw wereldbeeld en ik van het mijne. Dat klopt. Maar als iets niet klopt met jouw (of mijn) wereldbeeld, is het nog niet meteen een drogredenering.
Om maar met de ‘mooiste drogredenering’ te beginnen: waarom is dit een drogredenering? Niemand is erbij geweest. Nee, ik ook niet. God wel. Jij gelooft dat niet, dat snap ik. Maar voor wie dat wel gelooft, is dit een heel redelijk argument. En zelfs wie niet gelooft, moet toch beseffen dat we wetenschappelijk gezien over het begin van het leven en het heelal alleen maar kunnen spreken op basis van aannames en theorieën. Een drogredenering? Volgens mij niet.
Bovendien kom jij vervolgens nauwelijks met argumenten voor jouw uitgangspunt, namelijk dat de natuurwetenschap feiten bewijst. Waarom geloof je dat? En waarom zou ik dat ook moeten geloven? Dat maak jij niet duidelijk. Simpelweg beweren dat ik mijn kop in het zand steek is niet voldoende. Dat Stephen Hawking iets beweert, zegt mij weinig, omdat hij een typisch voorbeeld is van een natuurwetenschapper die zichzelf en zijn vak overschat.
Toch zal ik dit nog geen drogredeneringen noemen. De drogredenering bij jou zie ik hier, als je uitlegt hoe we weten dat natuurwetten altijd constant zijn gebleven:
“Omdat natuurwetten tot nu toe altijd constant zijn gebleken. Er is momenteel geen enkele reden om aan te nemen dat natuurwetten niet constant zijn. Wetenschap doet het met dingen die we weten. Als jij kunt aantonen dat natuurwetten niet constant zijn, dan zullen ze er echt wel opnieuw naar gaan kijken. Vooralsnog is er echter geen enkele reden om aan te nemen dat het niet zo is.”
Op zich is wat jij hier zegt helemaal waar. Het probleem is alleen dat je hiermee een prima argument geeft voor mijn visie, niet voor de jouwe. De wetenschap doet het met dingen die we weten. Exact. En daarom is wetenschap beperkt. Daarom kan wetenschap geen feitelijke uitspraken doen in de zin van: daar valt nooit meer aan te tornen. Wetenschappelijke inzichten kunnen altijd weer veranderen. Maar belangrijker: er zijn dingen die nooit wetenschappelijk te weten, laat staan te bewijzen zijn. Of in elk geval is het een kwestie van gezond verstand om er rekening mee te houden dat er zulke dingen zijn.
Jij lijkt de te denken: wat de wetenschap niet ziet, bestaat niet. Maar dát is een drogredenering. En de beperking niet zien en denken dat de natuurwetenschap alle antwoorden kan geven, dát is je kop in het zand steken. Dát is de arrogantie van een natuurwetenschap die zichzelf overschat.
En nee, ik heb die ene zin nog niet aangepast. Ik vind dat niet zo relevant. Zoals ik al zei: dit is geen natuurwetenschappelijk verhaal. Dat moet het volgens jou blijkbaar wel zijn. Maar dat is al weer de arrogantie van de natuurwetenschap. Kan alleen de natuurwetenschap iets zinnigs zeggen over dit onderwerp? Zijn alleen natuurwetenschappelijke argumenten relevant? Zo naïef ben ik niet.
“Maar waar het me om gaat is dit: je kunt vanuit de evolutietheorie wel terug gaan redeneren en dan uitkomen bij een oerknal.”
Waarom staat deze zin er nou nog steeds in, Gerrit? Ik probeer je echt voor aan afgang te behoeden hier. Je kunt wel zeggen dat het niet zo relevant is, maar dat is het wel. Je hele artikel gaat erover dat je de wetenschappelijke theorieën over het ontstaan van het heelal en hoe het leven zich ontwikkelt niet kunt aannemen, omdat dat niet strookt met je theologische wereldbeeld, maar je laat in alles blijken dat je geen flauw idee hebt wat de essentie van die theorieën is. Je zult eerst de theorieën moeten begrijpen voor je kunt zeggen “ik ben het daar niet mee eens”. Maar je begrijpt het niet. Hiermee symboliseer je voor mij de domheid van het geloven, en de reden waarom ik steeds minder met gelovigen te maken wil hebben.
“Jij lijkt de te denken: wat de wetenschap niet ziet, bestaat niet. Maar dát is een drogredenering. En de beperking niet zien en denken dat de natuurwetenschap alle antwoorden kan geven, dát is je kop in het zand steken. Dát is de arrogantie van een natuurwetenschap die zichzelf overschat.”
Kun je een voorbeeld geven van iets dat de wetenschap niet ziet, maar wat wel bestaat?
Nog even terugkomend op je opmerking “Jij lijkt de te denken: wat de wetenschap niet ziet, bestaat niet” is dit van jou in dit geval een drogredenering, niet van mij. De wetenschap wist al dat er zwarte gaten moesten zijn in het heelal, nog vóórdat iemand ze ook maar gezien had. De wetenschap wist ook al van het bestaan van atomen, voor iemand het gezien had. De wetenschap wist van het bestaan van quarks, nog voor iemand het gezien had. De wetenschap wist van snaren, nog voor iemand ze gezien had, van singulariteiten, noem maar op. Maar dit alles is gestoeld op argumenten. De wetenschap weet heel veel dingen die nog door niemand gezien zijn.
Maar los van het feit dat ik hiermee je hele domme argument heb onderuitgehaald; serieus, haal die opmerking ““Maar waar het me om gaat is dit: je kunt vanuit de evolutietheorie wel terug gaan redeneren en dan uitkomen bij een oerknal” nou maar gewoon weg. Je laat ook op geen enkele manier zien dat je je leerbaar opstelt, dat je openstaat voor wat anderen te zeggen hebben en het getuigt niet echt van intelligentie. Voor een gelovige die zegt De Waarheid te willen volgen, heb je er geen enkele moeite mee om opmerkingen te laten staan die de waarheid geweld aan doen. Waarom niet gewoon toegeven dat je fout zit met deze opmerking? Ik heb hem zelfs al voor je verbeterd: “Maar waar het me om gaat is dit: je kunt vanuit de uitdijing van het heelal wel terug gaan redeneren en dan uitkomen bij een oerknal”. Alsjeblieft.
‘Je zult eerst de theorieën moeten begrijpen voor je kunt zeggen “ik ben het daar niet mee eens”.’
Ik zou niet weten waarom. Jij laat hier zien dat voor jouw wetenschap en rede het laatste woord hebben. Maar wat ik wil laten zien is dat dat een aanname is. Het is even redelijk om ervan uit te gaan dat iets anders het laatste woord heeft: de bijbel. Dat is ook een aanname, maar echt niet minder redelijk.
Voor mijn argumentatie maakt het dus niet zoveel uit wat de wetenschap precies beweert en wat de inhoud is van allerlei theorieën. Het gaat me om de vooronderstellingen erachter.
‘Kun je een voorbeeld geven van iets dat de wetenschap niet ziet, maar wat wel bestaat?’
Natuurlijk: alles wat boven de natuurwetten uitgaat, oftewel: God. Voor veel mensen geeft de wetenschap aanleiding om te veronderstellen dat er een God is. Maar wie hij is en wat hij precies doet, kan de wetenschap niet vertellen. Daar heb je de bijbel voor nodig.
‘De wetenschap weet heel veel dingen die nog door niemand gezien zijn.’
Nu gebruik je het woord ‘zien’ in een andere betekenis dan ik het bedoelde. Ik bedoelde met zien niet perse waarnemen. Redeneren is ook een vorm van zien in de zin die ik bedoelde.
‘Je laat ook op geen enkele manier zien dat je je leerbaar opstelt, dat je openstaat voor wat anderen te zeggen hebben en het getuigt niet echt van intelligentie.’
Dat zou ik ook tegen jou kunnen zeggen. Laten we het er maar op houden dat onze uitgangspunten zo verschillend zijn dat we niet echt dichter bij elkaar kunnen komen.