De Toccata & Fuga in F (BWV 540) van Johann Sebastian Bach, gespeeld op het orgel van de Grote of Sint-Michaëlskerk in Zwolle (via Hauptwerk).
De Toccata is een van de bekendste werken van Bach. Het stuk opent met een grotendeels tweestemmige canonische inleiding boven een constante F in het pedaal. Daarna volgt een uitgebreide pedaalsolo. Vervolgens volgt er weer zo’n canonisch gedeelte, nu met een C in het pedaal, en opnieuw een pedaalsolo. Pas na enkele minuten komt het stuk echt opgang met voortdurende afwisseling van gebroken akkoorden, vol-grepige akkoorden en korte driestemmige canonische gedeelten.
Net als bij de ‘Dorische’ Toccata & Fuga (BWV 538) is de Fuga veel minder bekend en ook hier is dat volkomen onterecht. Beide Fuga hebben wel wat van elkaar. Ook deze staat 2/2 maat en heeft een herkenbaar thema, dat begint met een dalende chromatiek. Halverwege zwijgt het pedaal en wordt er een tweede thema geïntroduceerd. Pas tegen het eind zet het pedaal weer in en vanaf dat moment worden beide thema’s gecombineerd.
De Toccata vraagt om een pedaal dat loopt tot f’, maar het orgel in Zwolle heeft een pedaal tot d’. In Hauptwerk zijn de ontbrekende noten weliswaar toegevoegd, maar ik houd me liever aan het origineel. Dat betekent dus aanpassen. Een paar pedaalpassages speel ik een octaaf lager. En in de tweede pedaalsolo speel ik een paar noten op het Hoofdwerk in plaats van het Pedaal. Omdat zo min mogelijk te laten opvallen trek er dan op het Hoofdwerk een paars stemmen bij.
Registratie:
Hoofdwerk: Praestant 16′, Octaav 8′, Roerfluit 8′, Octaav 4′, Ruijschpijp
Rugwerk: Praestant 8′, Roerfluit 8′, Superoctaav 2′, Fagot 16′, Schalmeij 8′
Borstwerk: Fluitgedekt 8′, Praestant 4′, Superoctaav 2′, Mixtuur
Pedaal: Praestant 16′, Octaav 8′, Holpijp 8′, Superoctaav 4′, Vlakfluit 2′, Mixtuur, Basuin 16′, Trompet 8′
Hoofdwerk+ Rugwerk, Hoofdwerk+Borstwerk
Maat 138:
Hoofdwerk: + Mixtuur, Trompet 16′, Trompet 8′
Maat 159:
Hoofdwerk: – Mixtuur, Trompet 16′, Trompet 8′
