Het Praeludium & Fuga in a (BWV 551) van Johann Sebastian Bach, gespeeld op het orgel van de Grote of Sint-Michaëlskerk in Zwolle (via Hauptwerk).
De titel ‘Praeludium & Fuga’ is voor dit stuk eigenlijk niet echt gepast. Het gaat hier niet om een tweedelig werk dat bestaat uit een preludium en een fuga, maar om een eendelig stuk met onderscheiden blokken, waaronder niet één, maar twee fuga’s. Dit was gebruikelijk in de Noord-Duitse barok en dan heette zo’n stuk als geheel ‘Praeludium’.
Dit stuk doet dan ook erg denken aan de Praeludia van Dietrich Buxtehude, organist in Lübeck, waar Bach in zijn jonge jaren naar toetrok om hem en zijn werk te leren kennen. Het ligt dan ook voor de hand dat dit stuk uit die tijd dateert.
Het stuk begint met een blok met snel passagewerk. Daarna volgt de eerste, korte, fuga met een thema dat aanspreekt door een herhalend openingsmotief en een klein beetje chromatiek, maar verder vrij statisch is. Vervolgens een kort intermezzo met brede akkoorden vol dissonanten en dan de tweede, langere, fuga. Deze fuga heeft twee thema’s. Het eerste thema begint met drie kwart noten en dan vier achtsten die een passus duriusculus vormen: een chromatisch stijgende lijn. Tegen dit thema klinkt het tweede thema in zestienden, dat verwant is aan het thema van de eerste fuga. Maar doordat het mee stijgt met de passus duriusculus uit het andere thema, is het niet zo statisch, maar krijgt het juist een stuwend karakter. Het stuk wordt afgesloten met een toccata-achtig slot dat meer nog dan wat ook in dit stuk aan Buxtehude doet denken.
Registratie:
Hoofdwerk: Quitadena 16′, Octaav 8′, Roerfluit 8′, Octaav 4′, Superoctaav 2′, Ruijschpijp
Bovenpositief: Praestant 8′, Octaav 4′, Quinta 3′, Superoctaav 2′
Borstwerk: Fluitgedekt 8′, Praestant 4′, Superoctaav 2′, Quintanus 1 1/2′, Sesquialtera
Pedaal: Praestant 16′, Octaav 8′, Superoctaav 4′, Basuin 16′
Hoofdwerk+Bovenpositief, Bovenpositief+Borstwerk, Pedaal+Hoofdwerk
Maat 13:
– Pedaal+Hoofdwerk
Maat 29:
+ Pedaal+Hoofdwerk
Maat 75:
Hoofdwerk: + Trompet 16′, Trompet 8′
Bovenpositief: + Quinta 6′, Scherp
Pedaal: + Mixtuur
