De koraalbewerking over Herr Gott, nun schleuß den Himmel auf (BWV 617) van Johann Sebastian Bach, gespeeld op het orgel van de Grote of Sint-Michaëlskerk in Zwolle (via Hauptwerk).
Herr Gott, nun schleuß den Himmel auf,
mein Zeit zum End sich neiget;
ich hab vollendet meinen Lauf,
des sich mein Seel sehr freuet,
hab gnug gelitten,
mich mud gestritten,
schick mich fein zu zur ewgen Ruh.
Las fahren, was auf Erden,
will lieber selig werden.
Ook dit lied is een bewerking van de Lofzang van Simeon. Bovendien is dit een van de bekendste werken uit Bachs Orgel-Büchlein en dat is volkomen logisch. Deze koraalbewerking is eenvoudig van opzet, maar van een haast weergaloze schoonheid.
De melodie klinkt in de sopraan. Toch is dat hier niet de belangrijkste stem. Dat is de tenor die op een apart klavier een ononderbroken stroom van zestienden laat horen. Daaronder klinkt de bas met een rij achtsten in intervallen.
De populaire uitleg is dat de bas aanklopt aan de hemelpoort, terwijl de tenor de levensmoeheid en het stervensverlangen laat horen. Nu is er in het hele lied niets te lezen over aankloppen aan de hemelpoort, dus geloof ik er niets van dat Bach zoiets op het oog had. Een achtsten beweging in de bas duidt in de barok meestal op lopen, gaan of komen. Ik denk daarom eerder dat de bas de levensloop verklankt die tot een eind gekomen is. De bas heeft niet echt een melodie en laat vaak meerdere keren achter elkaar dezelfde waarbij noten zelfs worden overgebonden: de loop staat stil. Alle beweging is eruit.
Opvallend is verder dat Bach hier drie verschillende maatsoorten gebruikt. De sopraan (met de melodie) en de alt (op hetzelfde klavier) staan in een vierkwartsmaat. De tenor staat in een 24/16-maat en de bas in een 12/8-maat. Echter, in werkelijkheid staat de tenor ook in een 12/8-maat. 24/16 zou namelijk verdeeld moeten worden acht groepen van drie zestienden, maar Bach schreef de tenor in vier groepen van zes zestienden, synchroon vier maal drie achtsten van de bas. De 24/16-maat is dus waarschijnlijk vooral symbolisch: het getal 24 staat namelijk voor de volheid van de tijd: er gaan 24 uren in een dag.
Registratie:
Hoofdwerk: Octaav 8′, Roefluit 8′, Nasaat 3′, Vox Humana 3′
Rugwerk: Praestant 8′, Roerfluit 8′, Quintadena 8′
Pedaal: Subbas 16′, Octaav 8′
