Johann Sebastian Bach – ‘Christum wir sollen loben schon’ (BWV 611)

0
373

De koraalbewerking over Christum wir sollen loben schon (BWV 611) van Johann Sebastian Bach, gespeeld op het orgel van de Grote of Sint-Michaëlskerk in Zwolle (via Hauptwerk).

Der selig Schöpfer aller Ding
Zog an eins Knechtes Leib gering,
Daß er das Fleisch durchs Fleisch erwürb
Und sein Geschöpf nicht alls verdürb.

Het opvallende aan deze bewerking is dat de melodie verstopt zit in de alt. De melodie wordt niet uitkomend gespeeld en wordt bovendien versierd. Daardoor is die moeilijk te volgen. Nu staat in dit lied over het wonder van de maagdelijke geboorte centraal: dat Gods Zoon zonder tussenkomst van een man als mens groeit in de baarmoeder van een maagd. Het is dus goed mogelijk dat Bach de melodie hier zo verstopt als symbool van hoe Jezus groeide in de buik van zijn moeder.

De begeleiding kent weer allerlei stijgende en dalende figuren, zoals zo vaak bij bewerkingen over kerstliederen. Opvallend is verder de chromatiek in de melodie van de regels twee en drie. Als je kijkt naar de tekst van het lied, lijkt het dat het beste te passen bij het tweede couplet. Deze passi duriusculi vallen dat precies op de woorden ‘knecht’ en ‘vlees’, waarmee gezegd wordt hoezeer Jezus zich vernederde door mens te worden.

Bovendien valt op dat de bovenstem in de laatste regel heel even zwijgt, precies op het woord ‘schepping’, terwijl net daarvoor het begin van die regel als canon in het pedaal begint klinkt. Waarom? Ik weet het niet, maar het heeft vast een betekenis dat Bach dit zinsdeel zo uitlicht. En dat geldt natuurlijk ook voor de extra stem die er op de laatste melodienoot bij komt in het pedaal. Dat geeft het stuk op het eind nog iets extra schrijnends. En het klonk al niet zo welluidend door de vele dissonanten en het lage tempo (adagio). Het slot past zo in elk geval goed bij de slotregel van vers twee, waar het gaat over het bederf van de schepping, wat Jezus komt herstellen.

Registratie:
Hoofdwerk: Octaav 8′, Roerfluit 8′, Octaav 4′, Nasaat 3′, Ruijschpijp
Borstwerk: Fluitgedekt 8′, Praestant 4′, Superoctaav 2′, Quintanus 1 1/2′
Pedaal: Praestant 16′, Trompet 8′,
Hoofdwerk+Borstwerk, Pedaal+Hoofdwerk

Reageren

Schrijf hier je reactie.
Vul hier alsjeblieft je naam in