Mirjam.

We kennen haar als de oudere zus van Mozes en Aäron. Mozes leidde het volk Israël uit Egypte, door de woestijn naar het land Kanaän. Zijn oudere broer Aäron stond hem bij en werd de eerste hogepriester. En hun zus Mirjam?

Volgens voorstanders van vrouwen in kerkelijke ambten had ook zij een leidende positie, samen met haar broers. Staat er in Micha 6:4 niet dat God hen alle drie zond om voor het volk uit te gaan? Mirjam was dus net als haar broers geroepen om het volk te besturen, zegt de GKV-synode zelfs in de gronden onder het besluit om het ouderlingenambt open te stellen voor vrouwen.

Maar is dat een terechte conclusie?

Ik denk van niet.

In de eerste plaats lijkt het me nogal gewaagd om zulke verregaande consequenties te verbinden aan één enkele tekst. Een tekst die bovendien helemaal niet de bedoeling heeft om iets te zeggen over de positie van Mirjam. Het gaat in Micha over de ontrouw van het volk Israël en over God die dan wijst op zijn trouw aan het volk. God somt op wat Hij voor het volk gedaan heeft. Hij heeft het volk uit Egypte geleid. En Hij heeft daarbij Mozes, Aäron en Mirjam gegeven om voor het volk uit te gaan. Om voorop te gaan op weg naar Kanaän.

Gaat het hier om het leiden van het volk? Zeker. Maar wat hield dat dan precies in? Dat kun je op basis van deze tekst niet zeggen. Dan moet je terug naar de boeken van Mozes.

In Exodus lezen we hoe God Mozes riep. We lezen hoe God Aäron riep om Mozes te helpen. En hoe God hem en zijn zonen later riep als priester.

Wat lezen we over Mirjam? Dat ze een profetes was (Exodus 15:20). Dat wil zeggen dat God haar blijkbaar gebruikte om zijn woorden te spreken. En dat wordt dan ook meteen concreet gemaakt. Als het volk door de Schelfzee is getrokken, zingt Mozes een lied, samen met de Israëlieten. Vervolgens wordt dit lied beantwoord door Mirjam. En de vrouwen volgden haar daarbij door samen met haar dansen en op de tamboerijn te spelen.

Mirjam zingt dus net als Mozes een lied dat blijkbaar door Geest is ingegeven. Beide liederen zijn immers woordelijk in de Bijbel opgenomen als Woord van God. Dat maakt haar tot profetes, net zoals Mozes een profeet was. Uit niets blijkt dat haar profetische taak meer inhield dan het zingen van dit ene lied bij deze speciale gelegenheid. Al valt dat ook niet uit te sluiten.

Maar wat zien we hier verder? Twee opvallende dingen:

  • Mirjam neemt niet het initiatief. Ze reageert met haar lied op Mozes.
  • Mirjam leidt met haar lied niet het hele volk. Ze leidt alleen de vrouwen.

Kortom, hier blijkt niet dat Mirjam samen haar broers in een gelijke positie het volk leidde. Als Mirjam al een leidende positie had, dan was dat onder Mozes en alleen over de vrouwen.

Dat er van een gelijke positie geen sprake was, blijkt bovendien heel duidelijk uit Numeri 12. Daar wordt verteld dat Mirjam en Aäron ontevreden waren over het feit dat Mozes, de jongste van de drie, de leiding had. God sprak toch niet alleen via Mozes? Hij had toch ook wel eens via hen beiden gesproken? Met andere woorden: waren zij niet alle drie profeten? Waarom had Mozes dan een flink streepje voor?

Het lijkt er sterk op dat Mirjam bij deze ontevredenheid de leiding had. Haar naam wordt als eerste genoemd en alleen zij werd gestraft. Zij werd melaats, terwijl we niets lezen over straf voor Aäron.

Nu moet ik voorzichtig zijn, want het staat er niet met zoveel woorden. Maar ik krijg uit dit verhaal toch wel een beetje de indruk dat God haar dit optreden extra zwaar aanrekent, juist omdat ze een vrouw is. Alsof het de zonde van Eva is: een vrouw die de leiding neemt en een man meeneemt in haar zonde en zo de scheppingsorde op de kop zet.

Maar zelfs als je dat er niet in wilt zien, dan zul je uit de geschiedenis toch in elk geval de conclusie moeten trekken dat Mirjam niet gelijk stond aan haar broers. Zij had duidelijk geen leidende of bestuurlijke functie. Ze was niet geroepen zoals Mozes, die als enige rechtstreeks contact met God had, ‘van mond tot mond’. En zelfs niet zoals Aäron, de hogepriester. Anders had ze geen reden gehad voor dit protest. Dat ze zo’n positie toch wil, zonder daar door God toe geroepen te zijn – dát wordt haar zwaar aangerekend.

En Micha 6:4 dan?

Je kunt er moeilijk meer in lezen dan dat God ook Aäron en Mirjam gebruikt heeft om, onder Mozes leiding, het volk door de woestijn te leiden. Maar als grond voor het openstellen van kerkelijke ambten voor vrouwen is deze tekst veel te mager. Hooguit zou je er een speciaal, ondergeschikt ambt, zonder gezag over mannen en enkel gericht op vrouwen, op kunnen baseren.

4 Reacties

  1. Hallo Gerrit
    Een heel heldere en duidelijke uiteenzetting. Ben erg benieuwd welke visie je hebt op Ruth en hoop dat je daar in de komende tijd over kunt schrijven.

  2. Wat lezen we in Leviticus en Numeri ?

    En de HEERE sprak tot Mozes…..
    Verder sprak de HEERE tot Mozes en Aaron….
    En de HEERE sprak tot Mozes en Eleazar……

    Veel hoofdstukken beginnen met deze aanhef .
    Nergens te vinden in Gods Woord: en de HEERE sprak tot Mozes, Aaron de Hogepriester en Mirjam de oudste…….doe alzo en alzo…….

Reageren

Schrijf hier je reactie.
Vul hier alsjeblieft je naam in