De Bijbel ligt onder vuur. De Bijbel is een moreel verwerpelijk boek. De Bijbel is net zo erg als de Koran. Misschien kun je de Bijbel zelfs wel vergelijken met Mein Kampf van Adolf Hitler. Want de Bijbel roept op tot geweld. Verkrachten van vrouwen, vermoorden van homo’s, genocide – het wordt in de Bijbel niet alleen goedgekeurd, maar zelfs bevolen.

En dus is de Bijbel een gevaarlijk boek. Kunnen we de Bijbel niet maar beter verbieden?

Aldus een aantal bekende atheïsten. We hebben er de afgelopen weken weer veel over kunnen horen en lezen.

Nu erkennen atheïsten wel dat christenen heel vredelievende burgers zijn. Maar volgens hen is dat een inconsequentie. Zij zeggen dat christenen hun eigen Bijbel blijkbaar niet serieus nemen. Want als ze dat wel zouden doen, dan zouden ze wel degelijk geweld gebruiken tegen vrouwen, homo’s en ongelovigen.

En, zeggen atheïsten, er bestaat nog altijd een reëel gevaar dat christenen dat ook werkelijk gaan doen. Want hun God keurt zulke dingen goed. Hij beveelt ze zelfs. En christenen kennen die God het hoogste gezag toe. Dus is het logisch om te veronderstellen dat ze dit soort bevelen zomaar kunnen gaan opvolgen.

Natuurlijk verdedigen christenen zich tegen dit soort verwijten.

En dat is niet zo moeilijk. Iedereen die wat beter kijkt, kan toch snappen dat atheïsten de Bijbel op een rare manier lezen. Want ze komen aanzetten met losse teksten, zonder oog te hebben voor de context.

Logisch dus dat christenen in hun verweer juist een beroep doen op de context waarin je een en ander moet lezen. Dan gaat het om de culturele context: in de tijd van de Bijbel was geweld nu eenmaal normaler dan nu. En om de bijbelse context: in het Oude Testament gaan dingen bijvoorbeeld anders dan in het Nieuwe Testament.

Nu is het zeker waar dat de wet van Mozes veel voorschriften bevat die in het licht van de cultuur van toen lang niet zo wreed of vrouwonvriendelijk waren als moderne mensen van nu ze ervaren. Ze vormden vaak een correctie op wat toen gebruikelijk was. En zulke voorschriften moeten we niet zien als algemeen geldige normen voor goed en kwaad.

Dat maakt Jezus zelf duidelijk, bijvoorbeeld als Hij met de farizeeën spreekt over echtscheiding. De wet van Mozes kende regels die echtscheiding mogelijk maakten. Maar dan zo dat de vrouw daarbij beschermd werd tegen mannelijke willekeur. Echter, zegt Jezus, zo is het oorspronkelijk niet bedoeld! Echtscheiding is gewoon fout! Dát is de eeuwige norm.

Dit voorbeeld laat meteen ook zien dat je alles wat er in de Bijbel staat, moet zien in het licht van Jezus Christus. Heel Gods openbaring is op Hem gericht. En die openbaring ontwikkelt zich. Tussen Genesis en Openbaring ligt een eeuwenlange openbaringsgeschiedenis. Daarin is niet alles meteen helemaal duidelijk. God licht als het ware steeds een nieuw stukje van de sluier op. Pas op de laatste bladzijde van Openbaring is het verhaal compleet. Dan weten we alles over God, over zijn wil en zijn werk, dat we moeten weten.

Dat heeft consequenties voor hoe je de Bijbel moet lezen.

Alles wat er in de Bijbel staat, moet je lezen in het kader van het geheel.

Je moet jezelf steeds de vraag stellen: welke plek en welke functie heeft deze specifieke passage in het geheel van Gods openbaring? Wat zegt dit over wie God is en wat Hij van en met ons wil?

Atheïsten doen dat natuurlijk niet. Zij geloven niet in God, laat staan in de Bijbel als Gods woord. Zij zien wel ontwikkelingen in de Bijbel. Maar voor hen vormen die een bewijs dat God een menselijke uitvinding is. Want God verandert blijkbaar. Hij wordt door mensen aangepast aan de culturele opvattingen en met Hem worden ook de normen voor goed en kwaad aangepast. God wordt steeds minder gewelddadig. Er komt steeds meer nadruk te liggen op positievere dingen zoals liefde en genade.

En die ontwikkeling gaat door, zeggen atheïsten. Christenen van nu zijn bijvoorbeeld meer dan moslims beïnvloed door de Verlichting. Vandaar dat ze de geweldsteksten uit het Oude Testament niet meer letterlijk nemen. Christenen beweren wel dat ze ook die teksten accepteren als Gods woord. Maar het zou beter zijn als ze eerlijk zouden toegeven dat dat niet waar is.

Maar zulke redeneringen horen voor christenen onacceptabel te zijn. God is goed. En God is onveranderlijk. Ook zijn normen voor goed en kwaad zijn daarom onveranderlijk en altijd rechtvaardig. Wat goed was in Genesis of Exodus, is nog steeds goed in Mattheüs en Openbaring. En ook in 2015.

Dus als God opdraagt een ander volk uit te roeien, dan kan dat niet anders dan rechtvaardig zijn. Zowel volgens de normen van toen als volgens de normen van nu.

Toch is zulk geweld voor veel christenen een even groot probleem als voor atheïsten.

Want in één ding hebben die atheïsten gelijk: westerse christenen zijn inderdaad sterk beïnvloed door de Verlichting en het humanisme. Ook voor hen is het geweld uit het Oude Testament weerzinwekkend. Ook zij horen veel liever over liefde en genade.

Dus wat doen ze? Als atheïsten de Bijbel een gewelddadig boek noemen, benadrukken christenen dat de eigenlijke boodschap liefde en genade is. En daarin hebben ze natuurlijk gelijk. Jezus Christus is gekomen om de wereld te redden. Dat is de kern waar het in de Bijbel om gaat.

Maar het is niet het hele verhaal. En het wordt gevaarlijk als ook christenen gaan beweren dat er in de Bijbel een ontwikkeling te zien is van toorn naar liefde, van geweld naar vrede, van oordeel naar redding.

Als Christus terugkomt, zal Hij niet minder geweld gebruiken dan God in het Oude Testament doet.

De werkelijkheid is anders. Gods reddingsplan wordt in beginsel al ontvouwd in Genesis. Dat begint direct na de zondeval. Al in Genesis 3 wordt de komst van Christus aangekondigd. Tegelijk bevat ook het Nieuwe Testament vreselijke geweldsteksten. Want Christus zelf laat er geen twijfel over bestaan: eens komt Hij terug om te oordelen. En het geweld dat Hij dan zal gebruiken, is zeker niet minder erg dan het geweld dat God gebruikt in het Oude Testament.

Er is in de Bijbel dus geen ontwikkeling van toorn naar liefde of van oordeel naar redding.

Beide dingen staan altijd naast elkaar. De boodschap van heel de Bijbel is dat God mensen wil redden. Maar ook dat wie zich niet bekeert van zonde, vreselijk gestraft zal worden.

Dat is het kader waarin we geweldsteksten moeten lezen. Als God opdracht geeft een ander volk uit te roeien, dan is dat een teken van zijn vreselijke toorn over de zonde. Gods rechtvaardigheid verdraagt het niet dat zonde ongestraft kan doorgaan.

Als je er oog voor hebt, kun je dat heel duidelijk zien in de geschiedenis van het volk Israël dat bevrijd wordt uit Egypte en naar Kanaän trekt. Die bevrijding uit Egypte is een teken van hoe Christus ons bevrijdt van de zonde. De intocht in het beloofde land is een teken van hoe Christus ons binnenvoert in een nieuw leven: een eeuwig leven op een nieuw aarde. En de opdracht om bij die intocht alle inwoners van Kanaän uit te roeien is een teken van Christus’ oordeel: voor onbekeerde mensen is op de nieuwe aarde geen plaats. Zij worden met vreselijk geweld gestraft.

Is dat onrechtvaardig? Is dat wreed? Maakt dat van God een kleinzielige jaloerse mensenhater?

Ik kan me goed voorstellen dat het voor mensen zo voelt. Ook voor christenen. Maar we moeten niet vergeten dat Hij God is en wij mensen. Hij is de schepper en wij zijn schepselen. Hij heeft ons gemaakt en kan en mag met ons doen wat Hij wil. Hij is de norm voor goed en kwaad, rechtvaardig en onrechtvaardig, en wij kunnen en mogen Hem nooit tot verantwoording roepen.

Het is heel menselijk om dat wel te doen. Maar dat is onze zondige aard. Wij zijn geneigd onszelf op Gods troon te stellen en Hem de maat te nemen volgens onze normen. Dat komt omdat onze voorouders Adam en Eva gegeten hebben van de boom van de kennis van goed en kwaad. Omdat ze zelf God wilden zijn. Ze wilden zelf uitmaken wat goed en kwaad was. En die begeerte zit nu in ons allemaal als een erfelijke ziekte.

Dat zie je bij atheïsten die de Bijbel een moreel verwerpelijk boek vinden. Je ziet het ook bij christenen die het geweld uit de Bijbel willen wegpoetsen door het zoveel mogelijk irrelevant te verklaren voor onze tijd.

Maar kunnen christenen dan inderdaad niet zomaar gewelddadig worden?

Als die geweldsteksten nog wel relevant zijn, hebben atheïsten dan in elk geval op dat punt geen gelijk?

Nee!

Ik zei dat de Bijbel geen ontwikkeling kent van liefde naar genade, van oordeel naar redding. Maar ik heb ook gezegd dat er wel degelijk een ontwikkeling is. Die van een steeds completere en duidelijkere openbaring van Gods wil en zijn reddingsplan.

De opdracht om de inwoners van Kanaän uit te roeien was een teken van de eeuwige straf voor onbekeerde zondaars, zei ik. Die opdracht was daarmee een onderdeel van Gods openbaring. Die opdracht werd gegeven in een concrete situatie met de bedoeling Israël en ons duidelijk te maken dat God de zonde haat en niet ongestraft kan laten.

Nu is Gods openbaring voltooid. Er komt niets meer bij. Christus’ reddingswerk is af en de Bijbel is compleet. De boodschap ligt er en hier kunnen en moeten we het mee doen.

We mogen er daarom zeker van zijn dat God geen nieuwe opdrachten meer geeft tot het uitroeien van bepaalde volkeren of het doden van onbekeerde zondaars. De opdracht die God gegeven heeft voor ons is een heel andere: we moeten alle volkeren het evangelie brengen. Die opdracht blijft staan tot Hij terugkomt.

Daar hoort ook bij dat we iedereen vertellen dat God onbekeerde zondaars vreselijk zal straffen. Maar dat is iets heel anders dan zelf die straf maar vast gaan uitvoeren. Dat moeten we aan God zelf overlaten.

Vond je dit artikel de moeite waard? Hij staat ook in een boekje samen met nog 10 andere blogs die je misschien wel wilt lezen. Misschien leuk om te hebben of om aan iemand anders cadeau te geven?

Reageren

Schrijf hier je reactie.
Vul hier alsjeblieft je naam in