Abortus – een moeilijke keuze?

Abortus staat weer ter discussie. In Amerika is er grote ophef over de abortus-organisatie Planned Parenthood, die niet alleen weefsel van geaborteerde kinderen verhandelde, maar ook abortussen bewust zo uitvoerde dat er zoveel mogelijk intact weefsel ‘geoogst’ kon worden. Dit schandaal drukt iedereen met de neus op de feiten: een ongeboren kind is geen ding, maar een mens. Abortus is moord.

Nog steeds wil niet iedereen daar aan. Voorstanders van abortus doen hun uiterste best om abortus toch goed te praten. Maar er is tenminste weer discussie, ook hier in Nederland. Zelf moest ik terugdenken aan een opmerking die een dominee een tijdje terug tijdens een kerkdienst maakte. Een opmerking die bij mij bleef haken. Hij zei over abortus: ‘Het is ook een moeilijke keuze.’

Natuurlijk doelde hij daarmee op bepaalde situaties. Als het kind dat je verwacht gehandicapt blijkt te zijn. Of als je niet in staat bent om (nog) een kind op te voeden. Of als je een kind verwacht als gevolg van een verkrachting. Ik noem maar een paar voorbeelden.

En natuurlijk is het goed om begrip te tonen voor vrouwen die in dit soort situaties terecht gekomen zijn. Dat is inderdaad moeilijk. Heel moeilijk!

Maar is daarmee de keuze ook moeilijk?

Het is volgens mij maar net wat je daar precies mee bedoelt.

Ik zei al: de situatie is moeilijk. En het kan ook moeilijk zijn om in zo’n situatie daadwerkelijk de juiste keuze te maken. Er kunnen allerlei redenen zijn om voor de verkeerde weg te kiezen. Emoties, angsten, omstandigheden die onoverkomelijk lijken, mensen in je omgeving die je onder druk zetten.

Maar wat volgens mij absoluut niet moeilijk zou mogen zijn, is weten wat de juiste keuze is. In die zin is de keuze volgens mij helemaal niet moeilijk. Die is juist heel gemakkelijk. En het lijkt me heel gevaarlijk als we als christenen de indruk gaan wekken of zelfs zelf gaan geloven dat het wel een moeilijke keuze is.

Abortus is moord. Zo simpel is het.

Abortus is moord. Zo simpel is het. De Bijbel leert ons immers twee dingen: een mens doden mag niet. En een kind is vanaf het prilste begin, vanaf de conceptie dus, een mens. Trouwens, ook de biologie maakt dat laatste steeds duidelijker.

Abortus een moeilijke keuze noemen, suggereert dat abortus in bepaalde situaties een goede keus kan zijn. En daarmee zeg je dan eigenlijk: soms mag moord wel. Of: een ongeboren kind is toch eigenlijk geen mens. Of in elk geval een minderwaardig mens.

Als we als christenen abortus een moeilijke keuze gaan noemen, gaan we sjoemelen met Gods duidelijke norm. Dan laten we dus eigenlijk die norm een heel klein beetje los. En een klein beetje wordt al snel een groter beetje.

Nu weet ik ook wel dat maar heel weinig mensen abortus echt een goede keus zullen noemen. Het is eerder een keuze tussen twee kwaden. En moet je dan niet het minste kwaad kiezen?

Het is helaas waar dat we in dit gebroken bestaan van na de zondeval voortdurend voor keuzes gesteld worden waarbij elke optie kwaad meebrengt. Volmaakt goede opties zijn er niet. Alles is door de zonde geschonden.

Maar we moeten wel onderscheid maken tussen twee verschillende soorten kwaad.

Aan de ene kant heb je moreel kwaad. Dat is kwaad dat in strijd is met Gods geboden. Dat is kwaad dat zelf zonde is. Maar aan de andere kant heb je ook niet-moreel kwaad. Dat kwaad is op zichzelf geen overtreding van Gods geboden. Het is zelf geen zonde, maar alleen gevolg van de zonde.

Voorbeelden van de tweede soort zijn ziekten of rampen. Dingen die gebeuren en die je overkomen. Het gaat niet om daden van mensen. Die vallen onder de eerste soort. Maar: onder de tweede soort vallen wel de gevolgen van daden van mensen. Met andere woorden: bij de eerste soort gaat het om de actieve daden van mensen. Bij de tweede soort om het passieve lijden van mensen.

Neem nu het voorbeeld van zwangerschap na verkrachting. Die verkrachting is een zonde. Een kwaad van de eerste soort dus. Maar de zwangerschap die daar het gevolg van is, is een kwaad van de tweede soort. Niet dat de verkrachter voor dat kwaad niet verantwoordelijk is. Dat is hij wel. Maar als die zwangerschap er eenmaal is, is het een gegeven situatie die op zichzelf niet moreel verwerpelijk is. Moreel verwerpelijk was alleen de verkrachting die eraan vooraf ging. De verkrachting was een actieve daad van de verkrachter. Maar de zwangerschap hoort bij het leed dat het slachtoffer daardoor passief ondergaat.

Abortus is daarmee altijd een keuze tussen twee verschillende soorten kwaad. Aan de ene kant het niet-morele kwaad van de zwangerschap. En aan de andere kant het morele kwaad van de moord op het ongeboren kind.

Abortus is moreel kwaad. Een zwangerschap uitdragen niet.

Nu zijn wij mensen geroepen tot het maken van morele keuzes. Dat betekent dat we altijd de keuze moeten maken die moreel niet (of het minst) verwerpelijk is. Bij abortus betekent dat dus altijd dat je kiest tegen abortus. Abortus is moreel kwaad. Een zwangerschap uitdragen niet. Een simpele keuze toch?

Maar zal iemand zeggen: als mensen zijn we toch ook verplicht om leed zoveel mogelijk te voorkomen? Dat is toch ook een morele keuze? En als je een slachtoffer van verkrachting niet verlost van het leed van haar zwangerschap, maak je dan niet ook een moreel verwerpelijke keuze? Ben je dan niet mede verantwoordelijk voor haar leed?

Dit soort redeneringen kom je tegenwoordig heel veel tegen. Het klinkt ook heel plausibel. Maar het miskent het onderscheid dat ik hierboven gemaakt heb. Dat komt omdat mensen die zo redeneren blind zijn voor één belangrijk aspect van niet-moreel kwaad. Een aspect dat ik nog niet genoemd heb.

Niet-moreel kwaad is nooit alleen maar kwaad.

Lijden is nooit alleen maar slecht. Het is nooit zinloos. Tegenwoordig hebben mensen de mond vol van de term ‘zinloos lijden’. Van niet-christenen begrijp ik dat. Als er geen God is, als alles maar toevallig is, dan is er geen zin. Dan heeft wat je overkomt geen doel. Bovendien is er dan geen absolute norm voor goed en kwaad. Geen wonder dan dat moreel kwaad en niet-moreel kwaad zomaar op één lijn gesteld worden. Alsof beide vormen van kwaad even verwerpelijk zijn.

Lijden heeft
altijd zin.

Maar als christenen hebben we wel een absolute norm voor goed en kwaad. En aan de andere kant weten we toch dat zinloos lijden niet bestaat? Lijden heeft altijd zin.

Natuurlijk is het onze plicht om leed zoveel mogelijk te voorkomen. Maar als het ons toch overkomt, mogen we weten dat het ons overkomt uit Gods hand. En dat God het ons altijd laat overkomen met een bedoeling. Een goede bedoeling. God laat uit kwaad altijd iets goeds voortkomen. Soms zien we dat. Soms meteen, soms pas veel later. Soms zien we het ook gewoon niet. Maar dit moeten we altijd vasthouden: elk kwaad dat ons treft, brengt ook iets goeds.

En is een zwangerschap daar nu niet net een schitterend voorbeeld van? Leven! Hoe kan dat ooit alleen maar kwaad zijn? Een nieuw mens! Dat levert toch altijd iets moois op! Hoeveel ouders genieten niet van hun gehandicapte kind, ondanks alle moeite, pijn en verdriet die er ook bij komen? En waarom zou een kind dat geboren is uit een verkrachting de wereld en zijn omgeving minder goeds te bieden hebben dan een ander kind? Trouwens, waarom zou een onschuldig kind de doodstraf verdienen voor de misdaden van zijn vader? Dat is toch vreselijk onrechtvaardig?

Een zwangerschap kwaad? Omwille van mijn argumentatie heb ik het hierboven een aantal keer zo opgeschreven. Maar het deed me pijn. Ik hoop dat dat bij het lezen ook zo was.

Ach, ik snap dat in bepaalde situaties zwangerschap als kwaad kan voelen. Ik snap dat een situatie zo uitzichtloos kan lijken dat abortus de enige optie lijkt. Ik zal vrouwen die dan de verkeerde keus maken, geen moordenaar willen noemen. De moordenaars, dat zijn de artsen die abortus promoten en uitvoeren. De moordenaars, dat zijn wij als maatschappij die deze massamoord tolereren. De vrouwen die ervoor kiezen, zijn in heel veel gevallen zelf slachtoffer van hun situatie, van mensen om hen heen, van de leugens die ze geloven.

Maar laten we als christenen uitkijken dat wij die leugens niet ook gaan geloven.

Zelfs geen heel klein beetje. Ook niet als we zelf met een moeilijke zwangerschap geconfronteerd worden. Dat is niet vanzelfsprekend. Er zijn signalen dat zelfs onder christenen abortus steeds vaker voorkomt. Wij zijn niet immuun voor het moderne levensgevoel. Ook christenen vinden het steeds moeilijker om lijden te ontvangen als een gave van God. Ook christenen stellen moreel kwaad steeds vaker op één lijn met niet-moreel kwaad.

Hoe komt dat? Ik denk dat het vooral te maken heeft met leven vanuit emoties in plaats van een gezond evenwicht tussen verstand en gevoel. Een gezond geloof is gegrond in kennis van de Bijbel. Een gezond geloof laat zich gehoorzaam leiden door de Bijbel. Maar steeds meer christenen hebben te weinig kennis van de Bijbel en zijn te weinig gewend gehoorzaam te buigen voor wat de Bijbel zegt.

Als je dan verzeild raakt in een situatie waarbij je morele keuzes moet maken terwijl je tegelijk overspoeld wordt door heftige emoties, dán worden keuzes moeilijk. Dat geldt niet alleen voor abortus. Het geldt voor zoveel dingen die de wereld om ons heen normaal is gaan vinden, maar die de Bijbel afkeurt.

Daarom is het zo van levensbelang dat we als christenen de Bijbel bestuderen. We moeten ons de normen van de Bijbel eigen maken, zodat het niet de normen zijn van de kerk of van de dominee, maar van onszelf. We moeten onszelf trainen in gehoorzaamheid. Alleen dan zijn keuzes gemakkelijk, ook als het moeilijk wordt. Omdat je die keuzes eigenlijk al veel eerder gemaakt hebt, toen het nog niet moeilijk was. Je hoeft er alleen nog maar aan vast te houden.