Natuurlijk zou het geen enkele zin hebben als privé-personen zonder overheidsfunctie zouden bespreken wat op de plek waar zij leven de beste regeringsvorm zou zijn. Het is hun immers niet toegestaan om plannen te maken voor het inrichten van een of andere republiek. Bovendien is daar ook niet zomaar een simpele oplossing voor de vinden. Je moet er goed over nadenken, want het is voor een belangrijk deel afhankelijk van de omstandigheden. Ook als je, afgezien van de omstandigheden, de regeringsvormen zelf met elkaar vergelijkt, is het niet gemakkelijk om te zien welke het meest nuttig is. Want als het erop aankomt, lijken ze erg op elkaar. Er zijn drie vormen van burgerlijke regering. In een monarchie ligt de macht slechts bij één persoon, of die nu ‘koning’ genoemd wordt of ‘hertog’. Een aristocratie is een regering die bestaat uit de meest vooraanstaande en belangrijke mannen. En een democratie is een regering door het volk, waarbij iedereen van het volk macht heeft. Een monarchie vervalt gemakkelijk tot tirannie. Maar een aristocratie vervalt even gemakkelijk tot oligarchie: een regering door een kleine factie. En nog het gemakkelijkst vervalt een democratie tot anarchie.
Dit zijn de drie regeringsvormen die de filosofen noemen. Als je die drie op zichzelf bekijkt, kan ik zeker niet ontkennen dat aristocratie of een mengvorm van aristocratie en democratie verreweg het beste is. Dat ligt niet aan die vorm zelf. Het komt doordat koningen zich maar zelden zo in toom houden dat hun wil nooit afwijkt van recht en rechtvaardigheid. Ook komt het maar zelden voor dat ze zoveel intelligentie en voorzichtigheid bezitten dat ieder van hen ziet wanneer het genoeg is. Het is dus aan de fouten en gebreken van mensen te wijten dat het veiliger en gemakkelijker te verduren valt dat meerderen in plaats van één het roer in handen hebben. Dan kunnen ze elkaar helpen, onderwijzen en waarschuwen. En als een zich verder boven de anderen verheft dan hij hoort te doen, zijn er meerdere bestuurders en meesters die zijn willekeur in toom kunnen houden.
Dat blijkt niet alleen uit onze eigen ervaring. De Heer heeft het ook met zijn gezag bevestigd. Want onder het volk Israël stelde Hij een aristocratie in die grensde aan een democratie, Exodus 18:13-26; Deuteronomium 1:9-17 omdat Hij hen in de beste toestand wilde houden, totdat Hij in David een beeld van Christus presenteerde.
Ook erken ik graag dat de gelukkigste vorm van bestuur een vorm is waarbij een ruime, maar beperkte vrijheid is, op een duurzame basis. De gelukkigste mensen zijn volgens mij dan ook degenen die van zo’n toestand mogen genieten. En als ze er moedig en standvastig aan werken om die toestand te bewaren en in stand te houden, geef ik toe dat ze gewoon hun plicht doen. Sterker nog, overheden zijn aangesteld als beschermers van de vrijheid. Ze moeten hun uiterste best doen om te voorkomen dat ze toelaten dat er in enig opzicht aan die vrijheid afbreuk gedaan wordt, laat staan dat die geschonden wordt. Als ze daarin nalatig of zorgeloos zijn, zijn ze ontrouw aan hun taak en verraden ze hun vaderland.
Maar dit moet je niet op jezelf toepassen als de Heer je een andere bestuursvorm heeft toebedeeld. Je moet je niet laten opruien om te streven naar verandering. Want als je dat denkt, is dat niet alleen dwaas en zinloos, maar ook heel erg schadelijk. Je moet je ogen niet maar op één staat gericht houden. Kijk maar eens de hele wereld rond of laat je blik in elk geval maar eens gaan over regio’s die verder weg liggen. Dan zul je vast wel merken dat God het in zijn voorzienigheid niet voor niets zo bepaald heeft dat verschillende landen bestuurd worden door verschillende regeringsvormen. Het is net als met elementen die alleen onderling samenhangen door een vermenging van ongelijke delen. Zo worden ook deze regeringsvormen heel goed bij elkaar gehouden door een bepaalde ongelijkheid.
Trouwens, als de wil van de Heer genoeg voor je is, hoef ik dit niet eens tegen je te zeggen. Want als de Heer het goedvindt koningen aan te stellen over koninkrijken en senatoren of burgemeesters over vrije staten, dan is het onze plicht om gehoorzaam en onderdanig te zijn aan wie Hij maar heeft aangesteld over de plek waar wij leven.
Bestellen?
