Nog dommer doen de scholastici. Zij halen hun voorbereidingen erbij. Maar toch infecteren ze eenvoudige mensen die daar niet op verdacht zijn met een niet minder slecht dogma. Want onder het mom van Geest en genade verhullen ze zelfs Gods barmhartigheid, die als enige angstige harten tot rust kan brengen.
Nu geef ik met Paulus toe dat wie de wet uitvoert, voor God gerechtvaardigd wordt. Maar wij zijn allemaal ver verwijderd van het ons houden aan de wet. Daarom concludeer ik dat de daden die het meeste effect zouden moeten hebben om rechtvaardig te worden, ons niets helpen, omdat ze ons in de steek laten.
Wat betreft de gewone massa pausgezinden of scholastici: zij vergissen zich op dit punt in twee opzichten. In de eerste plaats noemen ze geloof een vast vertrouwen van het geweten dat ze van God het loon krijgen dat ze verdiend hebben. En in de tweede plaats vatten ze Gods genade niet op als het toekennen van een gratis rechtvaardigheid, maar als de Geest die hen helpt om te streven naar heiligheid. Ze lezen bij de apostel: ‘Wie naar God gaat, moet eerst geloven dat Hij bestaat en vervolgens dat Hij degenen die Hem zoeken, beloont.’ Hebreeën 11:6 Maar ze beseffen niet wat de manier is om Hem te zoeken. Dat ze dwalen in hoe ze het woord ‘genade’ opvatten, blijkt uit hun geschriften.
Want Lombardus legt de rechtvaardiging die ons door Christus gegeven wordt op twee manieren uit. In de eerste plaats rechtvaardigt Christus’ dood ons doordat die dood in ons hart de liefde wekt waardoor wij rechtvaardigen worden. In tweede plaats heeft diezelfde dood de zonde uitgeblust waardoor de duivel ons gevangen hield, zodat de zonde nu niet meer in staat is om ons te veroordelen.1 Je ziet dat hij Gods genade in de rechtvaardiging vooral opvat voor zover wij door de genade van de Heilige Geest aangezet worden tot goede daden.
Natuurlijk wilde hij de opvatting van Augustinus volgen. Maar hij volgt die op een afstand. Hij wijkt er zelfs ver vanaf. Want hij verduistert alles wat Augustinus duidelijk gezegd heeft en bederft wat bij Augustinus niet zo onzuiver was. Op de scholen is men altijd van kwaad tot erger gegaan. Uiteindelijk zijn ze in een vrije val geraakt tot een soort pelagianisme.
Trouwens, ook de opvatting van Augustinus, of in elk geval zijn manier van spreken, moeten we niet volledig overnemen. Want hij berooft de mens wel uitstekend van alle lof voor rechtvaardigheid en schrijft die alleen toe aan Gods genade. Maar toch laat hij de genade slaan op de heiliging, waardoor de Geest ons opnieuw geboren laat worden tot een nieuw leven.
1Petrus Lombardus, Sententiae III, 19,1.
Bestellen?
